Boğaç Han

Dirse Han oğlu Boğaç Han destanı Han’ım Hey!

“Bu destan Kayı Boyu’ndandır. Kaderlerindeki doğrunun ve yanlışın tam ortasını keskin bir kılıç gibi keseceklerdir. Adalet yerini her zaman bulacaktır.”

Dirse Han oğlu Boğaç Han’ın hikayesi, destanını anlatan büyük boy, harika çizimleri olan bir kitap var elimde. Son zamanlarda meşhur bir dizi nedeniyle –takip etmiyorum- yeniden bu tür destanlar revaçta mıdır bilmem. Ben ilk olarak abimin kitaplığında yer alan Dede Korkut’u okumuş, çok sevmiştim. Sonra edebiyat öğretmenimizin okuttuğu Osmancık’ı. Ardından Devlet Ana’yı…

Boğaç Han da biliyorsunuz Dede Korkut hikayelerinden tanışık olduğumuz bir destan. Anlaşılan Hayrullah Kaya yeniden kaleme almış. Dede Korkut hikayelerindeki “Han’ım hey!” diye söze girerken sırtınızı dikleştiren üslup aynı! Bol kafiyeli, destansı yazılmış bu metni okurken, yazının insan ruhu, haleti ruhiyesi üzerinde nasıl etkili olduğunu tekrar hatırladım. Bilirsiniz, bu konuda yapılmış deneyler var. Hüzünlü şarkılar gibi, kederli kelimelerle örülmüş metin de bizi moralsiz bir hale sokuveriyor. Neşeli kelimeler da bir anda iliklerimize kadar işleyip yüzümüzü güldürüyor. Bu metin de kendi atmosferine bürüyor sizi. Okudukça insanın ayağa kalkası, birkaç namerde haddini bildiresi filan geliyor. Zaten özellikle erkek çocuklar bu tür kitaplar ve filmler sonrasında ellerine geçen ilk uzun eşyayı bir kılıca dönüştürmüyorlar mı?

Metin açısından söyleyecek fazla bir şey yok. Şiir gibi akan, deli dolu bir metin. Arada nabız biraz düşüyor gibi hissetseniz de sonuna kadar akıcı. Dirse Han’ın bir oğula kavuşması, oğulun büyümesi, gösterdiği kahramanlıkla adını alması, eski dostların baba ile oğulun arasını açmasını ve nihayetinde tekrar ailenin bir araya gelmesini hikaye ediyor. Dediğim gibi destansı yazılmış metnin özellikle kafiyeli, şiirimsi yerleri çocuklara dil zevki ve kıvraklığı vermesi açısından gayet faydalı bence. Okumak o kısımlarda ayrı bir zevke dönüşüyor.

Boğaç Han’ın annesi. Bazı bilgisayar oyunu reklamlarında karşıma çıkan kadın figürlerini anımsattı bana.

Kitabın çizimlerini, yazarı Hayrullah Kaya yapmış. Hem yazmak hem de yazdığın kitap için çizmek hep söylediğim gibi kıskanılacak bir özellik bence (bknz. Küçük Prens). Kitabın daha ilk sayfalarında resimlere vuruldum açıkçası. Ne güzel dedim, bu büyüklükte bir kitap, demek ki gözlere de şenlik olacak. Fakat ilerleyen sayfalardaki bazı çizimler, bilgisayar oyunlarından çıkıp, kitaba yerleşivermiş gibi geldi. O kısımlarda ilk sayfalardaki destansı atmosferi hissedemedim. Sanırım dönem dizilerinde sevmediğim bu nedenle takip etmediğim şey de bu. O döneme fazlaca ‘buradan bir bakışla’ kurgulanıyor her şey. Sinema sektörü “satmak” için buna ihtiyaç duyuyor belki de. İzleyici, süper kahraman modunda ama eskilerden esinlenerek hazırlanmış kıyafetler içinde birilerini görmek istiyorlar belki de. Bense bütün büyüyü kaçıracak şekilde bu kıyafetle süt sağabiliyor mu ki, terzilik o dönemde bu kadar ilerlemiş miydi, bu kadar kaslılar mıydı o dönemlerde, karasal iklimde gerçekten içlerine gömlek giymeden deri yelek mi giyiyorlardı vs gibi fazla gerçekçi sorular sorup, keyfimi kaçırıyorum.

Çok mu saptık Boğaç Han’dan? Ben oldum olası bu tür destanları, doğruluk, adalet, merhametle yoğrulmuş törelerden hikayeleri dinlemeyi, okumayı seviyorum. Çocukların da kaliteli olarak hazırlanmış böyle kitaplarla tanışmasını faydalı buluyorum. Artık tez vakit alıp okuna!

“Korkut Ata el kaldırdı, bütün yurt amin dedi:

Dua edeyim Han’ım

Koca kara dağların yıkılmasın

Gölgeli büyük ağacın kesilmesin

Taşkın akan güzel suyun kurumasın

Gök kuşların uzun kanatları kırılmasın

Koşar iken ak aygır atın sendelemesin

Vurduğunda kara çelik kılıcın çentilmesin

Attığında alaca uzun mızrağın utanmasın

Ak örtülü ananın yeri cennet olsun

Hakkın yandırdığı çıran yanadursun

Kadir Tanrı seni namerde muhtaç eylemesin

Han’ım hey!”

Boğaç Han

Yazan ve Resimleyen: Hayrullah Kaya

Edam Yayınları

Şubat, 2016

71 sayfa

Not: Kitaptan daha fazla görseli içeren bir video:

Hayrullah Kaya, kendi hazırladığı Nuh’un Gemisi çizim kitabından bir sayfayı boyuyor: